महारानी एलिजाबेथका शासनका सात दशक

लन्डन —२९ अप्रिल १९२६मा जन्मिएकी महारानी एलिजाबेथ द्वितीय आफैंमा एक जिउँदो र स्वर्णिम इतिहास हुन ।  उनी युनाइटेड किंगडम, क्यानडा, न्युजिल्याण्ड, जमैका, बारबाडोस, बहामास,ग्रेनेडा, पपुआ, न्यु गिनी,सोलोमन,द्वीपसमूह,तुवालु, सन्त लुसिया, सन्त विसेन्ट,, ग्रेनडाइन्स,बेलीज, अन्टिगुवा, बारबुडा तथा सन्त किट्स र नविस की महारमनी हुन् । उनी राष्ट्रमण्डलका ५४ राष्ट्र तथा राज्य क्षेत्रकी प्रमुख हुन् । चर्चकी सर्वोच्च राज्यपाल तथा राष्ट्रमण्डलका १६ स्वतन्त्र सम्प्रभु देशकी संवैधानिक महारानी हुन् ।

बेलायतमा सबैभन्दा लामो समय शासन गर्ने ९६ वर्षीया एलिजाबेथले जीवनमा थुप्रै उतारचढावको सामना गर्नुका साथै धेरै प्रकारका रेकर्ड पनि कायम गरेकी छिन ।

११७ देशको भ्रमण गरिसकेकी एलिजाबेथ संसारकै सबैभन्दा धेरै यात्रा गर्ने राष्ट्राध्यक्ष हुन । एलिजाबेथको शासनकालमा १४ जना बेलायती प्रधानमन्त्री र १४ अमेरिकी राष्ट्रपति परिवर्तन भएका छन् ।  १६ लाख किलोमिटरभन्दा बढी यात्रा गरिसकेकी एलिजाबेथ २१ हजार बढी समारोहमा सहभागी भइसकेकी छिन् ।

एलिजाबेथ राजकुमारी रहँदा राजपरिवारमा दोस्रो मर्यादा क्रममा थिइन । यसको अर्थ, उनी महारानी बन्ने सम्भावना लगभग शून्य थियो ।

तर सन् १९३६ डिसेम्बरमा राजा एडवार्ड तेस्रोले अमेरिकी महिलासँग विवाह गर्नका लागि सिंहासन त्याग्ने निर्णय लिएपछि भने १० वर्षकी एलिजाबेथलाई दरबारको उत्तराधिकारी बन्ने बाटो खुलेको थियो । उनका बुबा राजकुमार अल्बर्टलाई राजा जर्ज चौथोको उपाधि मिलेपछि जेठी छोरी एलिजाबेथ उत्तराधिकारी बनिन । पिताको निधनपछि सन् १९५२ फेबु्रअरी ६ मा २५ वर्षको उमेरमा एलिजाबेथ द्वितीयले गद्दी आरोहण गरेकी थिइन ।

यिनै बेलायती महारानी एलिजाबेथ द्वितीयले गद्दी आरोहण गरेको ७० वर्ष पुगेको र ब्रिटेनमा उल्लासमय वातावरणमा बनेको छ  । बेलायतमा ‘प्लेटिनम जुब्ली’ मनाउन सार्वजनिक बिदा दिइएको छ । बिहीबारदेखि चार दिनसम्म आयोजना हुने समारोहमा दसौं लाख मानिसले भाग लिइरहेका छन् । बिहीबार लन्डनमा आयोजित परेडमा सैयौं सैनिकसँगै ब्रिटेनको झन्डा बोकेका हजारौं मानिस सहभागी थिए ।

महारानी राजकुमार चार्ल्स, ड्युक अफ केन्टसहित अन्य शाही परिवारका सदस्यहरूमाझ राजदरबारको बाल्कोनीमा देखिएर सैनिक सहित हजारौं सर्वसाधारणलाई हात हल्लाएर प्रेम दर्शाएकी  थिइन । शुक्रबार सेन्ट पल्स गिर्जाघरमा ‘थ्यांक्स गिभिङ’ प्रार्थना गरिनेछ भने शनिबार राजदरबारमा आयोजना गरिने रात्रिभोजमा चर्चित कलाकारहरूले प्रस्तुति दिने छन् ।

राष्ट्रमण्डल सदस्य रहेका ग्रिनल्यान्डदेखि न्युजिल्यान्डसम्म ८० भन्दा बढी मुलुकमा आयोजना गरिने २ लाख बढी स्थानीय कार्यक्रममा लाखौं मानिस सहभागी हुने बेलायत सरकारले जनाएको छ ।

बेलायती संस्कृतिमन्त्री नदिन डोरिसले भनेकी छन्, ‘७० वर्षसम्म ब्रिटिस हुनुको अर्थ एउटा सर्वोच्च संकेतका रूपमा महारानी रहनुभएको छ । सुखमा होस् वा दुःखमा, उहाँको निरन्तर नेतृत्व र अडिग सेवा कैयौं मानिसका लागि प्रेरणाको बनेको छ ।’

सत्तामा सात दशक बिताएकी एजिलाबेथले आफ्नो शासनकालमा निकै धेरै उतारचढाव भोगे पनि उनी कहिल्यै विचलित नभई राजतन्त्र सुरक्षित राख्न सफल भएकी छिन् ।

बेलायती परराष्ट्रमन्त्रीका सल्लाहकार समूहमा रहिसकेका डा. सूर्यप्रसाद सुवेदीका भनाइमा बेलायती महारानी एक शालीन व्यक्तित्व हुन् जसले स्थायित्व र निरन्तरताको प्रतिनिधित्व गर्छिन् ।

स्वास्थ्यका कारण आफ्ना कतिपय राजकीय जिम्मेवारीहरू जेठो छोरा तथा उत्तराधिकारी युवराज चार्ल्सलाई हस्तान्तरण गर्दै आएकी महारानीले युवराज चार्ल्स राजा बनेपछि उनकी पत्नी क्यामिला रानी बन्ने स्पष्ट पारिसकेकी छिन् ।

शाही इतिहासकार एवं नेटफिलिक्स शृंखला ‘द क्राउन’ की सल्लाहकार रोबर्ट लेसी भन्छिन्, “‘हामी २० वर्ष पहिलेको राज्यमा छैनौं, जब चार्ल्सको सिंहासनमा आउने सम्भावनामा ठूलो चुनौती थियो । मलाई लाग्छ, आज राजतन्त्र धेरै अश्वशक्तिको साथ ब्रिटिस स्नेहमा सवार छ, यो धेरै दशकदेखि थियो । महारानी एलिजाबेथका कारण यसो भएको हो । उहाँले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन बेलायत र राष्ट्रमण्डलको सेवा गर्ने वाचा गर्नुभयो ।”

दोस्रो विश्वयुद्धपछि बिस्तारै उठनलाई प्रयास गरिरहेका बेला एलिजाबेथ सिंहासनमा विराजमान भइन । जीवनयात्रामा उनले धेरै पारिवारिक झमेला बेहोर्नुपर्यो । सन् १९९६ मा राजकुमार चार्ल्स र डायनाबीच वैवाहिक सम्बन्धविच्छेदले शाही परिवारप्रति आलोचना बढ्न थाल्यो । त्यसको अर्को वर्ष डायनाको पेरिसमा कार दुर्घटनामा निधन भएपछि झन् मानिस नकारात्मक बन्दै गए ।

अत्यधिक लोकप्रिय राजकुमारी डायनासँग चार्ल्सको बिग्रेको वैवाहिक सम्बन्ध सुधार्न र डायनाको दुर्घटनापछि गुम्दै गएको जनस्नेह जित्ने चुनौती रानीले सामना गरिन् । रसन् २००५ मा राजकुमार चार्ल्सले क्यामिला पार्कर बाउल्ससँग विवाह गरे । दुई वर्षअघि राजकुमार ह्यारी र मेगनले दरबार छाड्ने निधो गरे । रानीले गत वर्ष आफ्ना श्रीमान  गुमाइन । महारनीको उदाहरणीय र स्वर्णिम शासन कालको हार्दिक शुभकामना ।